Üretim sistemlerinde hangi aşamada üretim kaynakları mal ve hizmete dönüştürülür

Üretim sistemi işgücü, emek, malzeme, bilgi, enerji, sermaye gibi girdilerin mal ve hizmetlere dönüştüğü sistemlerdir. Üretim sistemlerinin birincil amacı müşteri beklentilerine uygun mal ve hizmetlerin üretilmesi, en iyi fiziksel girdi ve kaynaklar ile kaliteli bir üretim gerçekleştirip; müşteri memnuniyetini en üst seviye çıkarmaktır. Üretim süreci; girdilerin bir fayda (katma değer) yaratacak şekilde çıktılara dönüşmesi şeklinde özetlenebilir. Çıktılar mal veya hizmet şeklinde olabilir. Mal (mamül) gözle görülebilir ve ölçülebilir; hizmet üretildiği anda tüketilen ve ölçümleri zor olan varlıklardır.

Üretim sistemleri sürekli, kesikli, karma ve proje tipi olmak üzere 4 ana grupta incelenir.

1-Sürekli Üretim

Sürekli üretim kütle ve akış (proses) üretim olmak üzere ikiye ayrılır. Kütle üretiminde bir üründen büyük miktarlarda ve uzun süreli üretim yapılmaktadır. Talep düzeyi ve üretim miktarı fazladır. Bu tip üretimlerde fabrika düzeninde, makine veya kullanılan kalıplardaki değişikler ile farklı ürünlerin üretilmesi mümkün olabilmektedir. Beyaz eşya, otomobil, bilgisayar üretimi örnek olarak verilebilir. Akış üretiminde ise makineler bir ürünü üretmek için dizayn edilmiş ve yerleştirilmiştir dolayısıyla başka bir ürünün üretilmesi mümkün olmamaktadır. Petrol rafineleri, kâğıt üretimi, çimento üretimi akış tipi üretime örnek olarak verilebilir.

Sürekli üretim tipinde üretim hattındaki bir makinede meydana gelen bir arıza durumunda bütün üretim aksayabilmektedir. Bu yüzden bakım faaliyetleri bu üretim tipinde büyük önem taşımaktadır.

2-Kesikli Üretim

Farklı ürünlerin az miktarda üretimi söz konusudur. Düzensiz bir talep vardır. Ara stoklar fazla, hammadde ve mamul stokları ise azdır. Bu üretim tipinde genel amaçlı makineler kullanılır ve benzer fonksiyona sahip makineler yakın konumlandırılır.  Kesikli üretim sistemleri de siparişe göre ve parti üretim sistemi olarak 2’ye ayrılırlar. Siparişe göre üretim sistemleri; zaman, kalite, üretim miktarı gibi parametreleri müşterinin belirlediği üretim sistemleridir. Parti tipi üretimde ise özel bir talebe ve siparişe göre ürünlerin belirli miktarlardaki partiler şeklinde üretilmesi söz konusudur. Tüm ürünlerin tüm makinelere uğraması gerekmemektedir. En sık rastlanan üretim tipidir. Tekstil sektörü bu tip üretime örnek verilebilir.

3-Karma Üretim

Sürekli üretim ile siparişe göre üretimin birleşmesinden meydana gelir. Her iki üretim sisteminin özelliklerini de taşımaktadır.

4-Proje Tipi Üretim

Üretim sistemi tek bir ürünü üretmek amacıyla düzenlenmiştir. Siparişe göre üretime bu yönüyle benzese de herhangi bir akış söz konusu değildir. Genelde taşınamayacak kadar büyük ürünlerin üretimi şeklindedir. Bu üretim tipinde mamul sabit bir konumda dururken, makineler, ekipmanlar ve çalışanlar mamul etrafında hareket ederler. Aynı anda birden fazla işlem gerçekleşir. Birim mamul fiyatları çok yüksek, üretim miktarı ise düşüktür. Elektrik santrali inşa edilmesi, tersanelerdeki gemi yapımları, inşaatlar, uçak montajı, uydu üretimi gibi örnekler verilebilir.

Üretim Sistemlerindeki 4 Önemli Unsur

Üretim işletmeleri üretim sistemlerinin gelişim sürecinde verimlilik, etkinlik, kapasite ve esneklik kavramlarına önem vermektedirler. Verimlilik birim girdi başına üretilen çıktı olarak tanımlanabilir. Etkinlik üretim sistemlerinin amaçlarını gerçekleştirme derecesidir. Kapasite üretim sisteminin gerçekleştirebileceği maksimum üretim düzeyini gösterir. Son olarak esneklik ise üretim sistemlerinin ani talep değişimlerine cevap verebilmesi, yeni mamul üretimine kolaylıkla geçebilmesi şeklinde ifade edilebilir.

Bu  temel sınıflandırma dışında üretim sistemleri farklı faktörlere göre sınıflandırılabilir. Örneğin mamulün cinsine göre demir-çelik üretimi, çelik eşya üretimi, kimyasal madde üretimi, elektriksel araç-gereç üretimi şeklinde; kullanılan üretim yöntemine göre ise birincil üretim, analitik üretim, sentetik üretim şeklinde sınıflandırılabilir.

Mühendislikkategorisindeki diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!