Engelli personel yıllık izin hakkı kaç gün

Yüzde 70 engelli çocuğu olan işçinin 10 gün izin hakkı var

En az yüzde 70 oranında engelli çocuğu olan işçi yılda 10 güne kadar çocuğun tedavisi için ücretli mazeret izni kullanabilir. Bu izin yıllık izinden düşülemez.

Okurumuzun sorusu:

Merhabalar. 7 yaşında bir çocuğum var. Yüzde 75 engelli raporu var. Sık sık hastaneye gitmemiz gerekiyor. İşyerinden hastaneye gitmek için aldığım izinleri yıllık iznimden düşmüşler. Ama ben çocuğumdan dolayı 10 gün izin hakkım var diye biliyordum. Ne yapabilirim?

Okurumuz kesinlikle doğru biliyor. İşveren ise kesinlikle yanlış ve yasaya aykırı bir uygulamaya yapıyor.

İş Yasası’nın “Mazeret İzni” başlıklı ek 2. maddesine göre:

“İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.”

Okurumuzun çocuğunun engellilik oranı yüzde 75 olduğu için, okurumuz veya (eğer çalışıyorsa) eşinin yılda en fazla 10 gün ücretli izin hakkı vardır.

ENGELLİLİK YA DA SÜREĞEN HASTALIK ŞART

Bu izni kullanabilmek için çocuğun en az yüzde 70 oranında engelli olması ya da süreğen hastalığı olması şarttır. Engellilik oranı raporla belirlenmektedir. Ancak süreğen hastalıklara ilişkin açık bir düzenleme yoktur. Bununla birlikte resmi kaynaklara göre “Bireyin günlük yaşamında çeşitli etkinliklere katılımını sınırlandıran tıbbi problemler nedeniyle sürekli tedavi ve bakıma ihtiyacı olması durumlarına da süreğen hastalık (sağlık yetersizlikleri) denir”. Astım, kanser, lösemi, epilepsi gibi hastalıklar süreğen (kronik) hastalık olarak kabul edilmektedir.

İZİN EŞLERDEN BİRİ TARAFINDAN KULLANILABİLİR

Bu izin çalışan ebeveynlerden sadece biri tarafından, yani her iki eş de çalışıyorsa, ya anne ya baba tarafından kullanılabilir. Anne ve baba bu 10 günü kendi arasında bölüşemez.

İZİN RAPORA DAYALI VE TEDAVİ AMAÇLIDIR

Bu iznin kullanılabilmesi için işçinin çocuğuna ilişkin raporu işverene vermesi gerekir. Çünkü yasa maddesinde açıkça belirtildiği üzere bu izin “hastalık raporuna dayalı olarak” kullanılabilir. Ayrıca bu izin sadece ve sadece çocuğun tedavisi amacıyla kullanılabilir.

İŞVERENİN ONAYI GEREKMEZ

Bu izin işverenin onayına tabi bir izin değildir. Çünkü yasada açıkça “izin verilir” denilmiştir. İşçinin işverenden önceden izin ya da onay almasına gerek yoktur. Ancak işçinin –acil durumlar haricinde- bu iznini kullanacağı günlerden önce işverene haber vermesi yerinde olacaktır.

İŞÇİNİN BELGELEMESİ YERİNDE OLUR

İşçinin işe geri döndüğünde ise izinli olduğu gün ya da günlerde izni çocuğun tedavisi amacıyla kullandığını gösteren belgeleri (hastane kayıtları vb.) işverene sunması isabetli olacaktır. Yasada bu yönde açık bir kural yer almasa da bu iznin “çocuğun tedavisinde” kullanılabileceği düzenlendiği için, ispat bakımından ilgili belgelerin işverene sunulması yerinde olacaktır.

İZİN TOPLU YA DA BÖLÜNEREK KULLANILABİLİR

Yasada “bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir” denildiği için işçi, izni bölerek ya da toplu olarak kullanabilir. Örneğin izin her biri 1’er günlük 10 parça halinde kullanılabilir. Bu iznin kaç parça ve ne zaman kullanılacağına işçi karar verir, işverenin onayı gerekmez. İznin çocuğun tedavisi için kullanıldığının belgelenmesi yeterlidir.

İZİN ÜCRETLİDİR VE PRİMİ DE ÖDENİR

Yasada açıkça “ücretli izin” olarak düzenlendiği için bu iznini kullanan işçiye izinli olduğu günlere ilişkin ücretlerinin ödenmesi ve bu günlerin sigorta primlerinin yatırılması yasal zorunluluktur.

MAZERET İZNİ YILLIK İZİNDEN DÜŞÜLEMEZ

İş Yasası’nın 56. maddesine göre “İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez”. Yani işçinin çocuğunun tedavisi için kullandığı ücretli izinler, yıllık izinden düşülemez.

İŞÇİ NE YAPABİLİR?

İşverenin tek taraflı olarak bu izinleri yıllık izinden düşmesi İş Yasası’nın hem 56. maddesine hem ek-2. maddesine aykırıdır. İşverenin tek taraflı olarak yasaya aykırı yaptığı işlemin hukuki geçerliliği yoktur. İşverenin yasa dışı biçimde yıllık izinden düştüğü süre, kullanılmamış yıllık izin süresi olarak varlığını sürdürür. İşçi iş sözleşmesi sona erdikten sonra bu sürelerin ücretini 5 yıl içinde yasal yollarla talep edebilir.

Sonuç olarak okurumuz işyerine bir dilekçe ve yukarıdaki yasal dayanaklarla birlikte başvurmalı ve uygulamanın düzeltilmesini isteyebilir. İşveren yasaya aykırı uygulamasında ısrar ediyorsa okurumuz, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikâyette bulunabileceği gibi haklı nedenle derhal fesih hakkını da kullanabilir.

Çalışma hayatına başlayan pek çok kişi sahip oldu hakları tam olarak bilmiyor. Yıllık izin hakkından babalık iznine kadar çalışanların sahip olduğu hakları İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı yazarımız Mert Nayır yazdı...

İşe başlarken mutlaka her çalışanın bilmesi gereken altın rehberimizin ikinci bölümüne geçiyoruz. Birinci bölümde işe giriş bildirgesinin ne zaman yapılacağını, staj sigortasının ne olduğunu, çalışmayan kişilerin sağlık haklarını ve Kıdem-İhbar tazminatını öğrenmiştik. (Buradan ulaşabilirsiniz)

Bu bölümümüzde ise personel özlük dosyaları, yıllık izin süreleri ve babalık iznine değineceğiz. Önceliğimiz, işe başlayan bir personel için oluşturulması gereken özlük dosyalarıdır. Buyurun detaylara yazımızda göz atalım…

Özlük Dosyaları İşçi İçin Ne İfade Eder, İşveren İçin Ne İfade Eder?

Personel özlük dosyaları 4857 sayılı İş Kanunun 75.maddesi gereği düzenlenmektedir. İş kanununa göre her personel için işveren bir dosya oluşturmalıdır. Bu dosyayı oluşturmayan işverene 2021 yılı için 3.064,00 TL idari para cezası uygulanır. Peki neler olmalı bu özlük dosyasında?

Öncelikle işe alacağınız personelden kimlik fotokopisini almalısınız, çünkü işe giriş bildirimlerini TC kimlik numarası üzerinden yapıyorsunuz. Vesikalık resim, kan grubu kartı, sağlık raporu, işiyle ilgiliyse ehliyet, eğitim belgesi vs. Bunların aslında her birinin ayrı ayrı bile yaptırımları mevcuttur.

Örnek vermek gerekirse bir personel engelli ise ve kuruma sizin yanınızda çalışırken malullük müracaatında bulunmuşsa kurum sizden sağlık raporunu ister. O kişi işe başlarken sağlıklı mıydı değil miydi kontrol eder. Eğer işe başlarken de kişinin engeli varsa malullük aylığını bağlamaz. Veya kan grubu kartı, iş yerinde bir kaza meydana geldiğinde ve kaza geçiren kişiye kan lazım olduğunda ilk kan grubu kartlarına bakılır. Uygun gruptakilerden kan alınabilir. Personeliniz adli bir vakaya karıştığında emniyet sizden vesikalık resmini, ve diğer belgelerini göndermenizi talep edebilir.

Özlük dosyaları bir tek işçi tarafından getirilen evraklardan oluşmuyor. İşverenin de bu dosyada tutması zorunlu belgeleri mevcut. Bir personel için iş sözleşmesi, işe giriş bildirgesi, işyeri disiplin yönetmeliği, ücret hesap pusulası, izin çizelgesi ve zimmet formlarını saklaması gereklidir.

Bir personelin ne kadar çalışacağı, ne iş yapacağı, ne kadar ücret alacağı iş sözleşmesiyle belirlenir. Bir incelemede müfettişler ilk olarak iş sözleşmesini inceler. İş sözleşmeleri her iki tarafından imzalamasıyla geçerli olur ve bir örneği işçiye verilir. İş sözleşmesinin olmaması ve işçiye sunulmamasının cezası 292,00 TL’Dir.

İşyeri disiplin yönetmeliğinde ise personelin işyerine nasıl gelip, ne şekilde çalışacağı belirtilir. Bir şirkette çalışanların takım elbiseyle mi gelip gideceği, sakal ve saç uzatmanın serbet olup olmadığı bu şekilde belirtilir.

Ayrıca yine işe giriş bildirgesi ve ücret hesap pusulalarının da işveren tarafından personel özlük dosyasında muhafaza edilmesi gerekmektedir. Eksik belgeler işçi şikayetlerinde de işveren aleyhine kullanılır.

Yıllık İzin Nedir, Kim Ne Kadar İzin Kullanır?

Yıllık ücretli izin süreleri 4857 sayılı iş kanunun 53. Maddesinde belirtilmiştir. İlgili maddede ‘İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.’ hükmü bulunmaktadır.

Bu kanun gereği işveren personelin yıllık izin hakkını engelleyemez, işçi de yıllık izin hakkında vazgeçemez. Sadece iş akdi fesih durumlarında kalan kullanılmamış izin süreleri ücret olarak ödenebilir.

Ayrıca yıllık izin süreleri işveren tarafından bölünemez, işçinin rızası olması durumunda bir kısmı 10 günden az olmayacak şekilde bölünebilir.

Yıllık izne çıkmadan 30 gün öncesinden işçi işverene yazılı talepte bulunmalıdır, işin aksaması durumu söz konusu olacaksa işveren başka bir tarihe kaydırma yapmasını talep edebilir işçiden.

Yıllık İzin Süreleri;

1 Yıldan 5 yıla kadar çalışması olan personele 14 gün,

6 Yıldan 14 yıla kadar çalışması olan personele 20 günden,

15 Yıl ve daha fazla hizmeti bulunan personellere ise 26 günden az izin verilemez.

Yıl geçişlerinde genellikle tartışmalar yaşanmaktadır, 20 günlük izin süresi 5. Yılda değil, 6. Yılında kullanılır. 26 günlük izin süresi ise 15’inci yıldan itibaren kullanılır.

Yeraltı ve maden işlerinde çalışan personellere yukarıda belirtilen sürelere dörder gün arttırılarak ücretli izin kullandırılır.

Ayrıca 18 yaşından küçük, 50 ve üzerinde yaşı bulunan personellere de hizmet süresine bakılmaksızın 20 gün ücretli izin kullandırılır.

Personelin yıllık ücretli iznini yasaya aykırı bölen, kullandırmayan veya ücretini ödeyemeyen işverene 555 TL idari para cezası uygulanır.

Babalık İzni Nedir, Kaç Gündür?

Babalık iznini en saçma uygulayan ülkeler arasında kesinlikle lider durumdayız. Çünkü memur baba olursa 10 gün, 4/a’lı işçi baba olursa 5 gün, 4/b’li sözleşmeli personel baba olursa 2 gün babalık izni uygulanıyor.

Peki babalık izni doğumdan önce kullanılır mı, maalesef kullanılmaz. Babalık izni doğumdan sonra başlar ve doğum olan günü de kapsar. Babalık izni içerisine giren Pazar günü de 5 günden düşülür. Yani yıllık izin gibi Pazar günleri çıkılmaz, tabi Pazar günlerini saymayan melek işverenler de bulunuyor. Hatta ‘benim işçimin memurdan ne farkı var, benim işçim de baba olunca 10 gün izin yapacak’ diyen melek işverenler de var. İyi ki varlar…

Engelli yıllık izin hakkı kaç gün?

Çalışan engellilerin hakları nelerdir?

50 yaşından sonra yıllık izin kaç gün?

Personel yıllık izin hakkı kaç gün?