Işten ayrılan işçinin yıllık izin ücreti nasıl hesaplanır

Yıllık izinlerinin tamamını kullanmadan işten ayrılan ya da işten çıkarılan bir işçiye yıllık izin ücretinin ödenmesi gerekir. İşçinin kullanamadığı izinleri hangi yıla ait olursa olsun, yıllık izin ücreti hesaplaması son ücreti üzerinden yapılır. Peki, ama yıllık izin ücreti netten mi brütten mi hesaplanır?

Yıllık iznin kullandırılmaması

Yıllık ücretli iznin işçiye kullandırılması esastır. İş Kanununun istediği şey, işçinin iznin muhakkak ve zamanında kullanmasıdır. Bu konuda da bir takım tedbirler almış ve yaptırımlar öngörmüştür. Peki buna rağmen işçi yıllık izin kullanamazsa ne olacaktır? Gelin önce yıllık ücretli izin kavramına kısaca bakalım.

Yıllık ücretli izin

Yıllık ücretli izin, işyerinde en az 1 yıl kıdemi olan işçinin hak ettiği bir izin türüdür. Bu iznin miktarı işçinin kıdemine göre değişir. Buna göre;

• Kıdemi 1 yıl ila 5 yıl arasında (5 yıl dahildir) olan işçinin izin hakkı 14 iş günüdür.
• Kıdemi 5 yıldan çok olup da 15 yıldan az olan (15 yıl hariç) işçinin izin hakkı 20 iş günüdür.
• Kıdemi 15 yıldan çok (15 yıl dahildir) olan işçinin izin hakkı 26 iş günüdür.

Yıllık ücretli izin hakkında daha çok bilgi almak için şu yazıma göz atabilirsiniz: https://mustafabaysal.com/20-maddede-yillik-izin-hakkinda-her-sey/

Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez

Normal  şartlar altında, bir işçinin izin kullanmak istemediğini belirtip de izne ayrılmaması ya da işverenin işçisini izne göndermek istememesi düşünülemez. Çünkü İş Kanununa göre yıllık izin hakkından vazgeçilemez ve hak edilen yıllık izin takip eden yıl içerisinde kullandırılır.

O halde yıllık izni biriktirmek bir yana bu iznin hak edildiği yılı takip eden yıl içerisinde muhakkak kullandırılması gerekmektedir.

Yıllık ücreti izinler kullanılmamışsa

Sebebi ne olursa olsun yıllık izinler işçi tarafından kullanılmamış olabilir. Bu durumda bu izinlere ilişkin ücretin işçiye toplu olarak ödenmesi gerekir. İşçinin işten ayrılması durumunda yapılacak bu toplu ödemenin adı yıllık izin ücreti ödemesidir: https://mustafabaysal.com/yillik-izin-ucreti-nedir/

Bu ödemenin işçiye, hâlen çalışıyorken yapılması yasal değildir. Ancak işten ayrılan bir işçinin, kullanmadığı yıllık izinlere dair ücretlerini istemesi mümkündür.

Yıllık izin ücreti nasıl hesaplanır?

Yıllık izin ücreti hesabında esas alınacak ücret, işçinin en son ücretidir. Bu öyle bir haktır ki, işçinin geriye dönük bütün yıllık izin alacakları aynı anda muaccel olur. Yani örneğin 20 yıl öncenin yıllık iznine ait ücret bile artık talep edilebilir. Peki ama 20 yıl önceki ücret mi esas alınacaktır?

Elbette hayır. Yapılması gereken şey, işçinin en son aldığı ücreti esas almak ve işçinin toplam yıllık izin alacağını bu ücret ile çarparak yıllık izin toplam alacağını bulmaktır.

Burada bir kavram kargaşası yaşandığını öncelikle söylemeliyim. Bunun sebebi kanaatimce brüt ve net ücret ile giydirilmiş ve çıplak ücret kavramlarının birbirine karıştırılıyor olmasıdır.

Yazının başlığı ve konusu neydi? Evet, yıllık izin ücreti brütten mi yoksa netten mi hesaplanır? Halbuki bu iki kavram arasında aslında bir fark yoktur.

Brüt ücret demek, işçinin kesintiye uğramadan önce hak ettiği ücret demektir. Net ücret ise, brüt ücretten yapılan kesintiler sonrasında işçinin eline geçen ücrettir.

Hemen bir örnekle iki ücreti kıyaslayalım. 2022 yılı asgari ücreti bildiğiniz üzere brüt 5.004,00 TL iken net 4.253,40 TL’dir. Bir işçinin yıllık ücreti brüt ücreti üzerinden hesaplansa ne olur? 5.004,00 TL üzerinden hesaplanır; fakat ödeme esnasında gerekli prim ve vergi kesintileri yapılır, işçiye böylece 4.253,40 TL üzerinden ödeme yapılmış olur.

Aynı işçiye net ücreti üzerinden yıllık izin ücreti ödenecek olsaydı da yine 4.253,40 TL üzerinden hesaplama yapılırdı ve bu ödemenin bordrosunda biz brüt 5.004,00 TL rakamını görürdük.

O halde buradaki soru net mi yoksa brüt mü olduğu ile ilgili değildir, giydirilmiş mi yoksa çıplak mı olduğuyla ilgilidir.

Yıllık izin ücreti çıplak ücret üzerinden hesaplanır

Yıllık izin ücretine esas ücret hesaplanırken işçinin giydirilmiş ücreti değil, çıplak ücreti esas alınır. Bunların ne anlama geldiğini şu yazımda izah etmiştim: https://mustafabaysal.com/giydirilmis-ucret-ve-ciplak-ucret-nedir/

Kısaca tekrar etmem gerekirse çıplak ücret, işçinin işverenle her ay çalışması karşılığında anlaştığı normal ücretidir. Oysa giydirilmiş ücret; bu çıplak ücrete ilaveten işçiye yapılan yardımları, verilen yemekleri ve buna benzer sürekli diğer ödemeleri de kapsar.

Bu konuda Yargıtay kararlarında şöyle denilmektedir:

“Yıllık izin ücreti, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesindeki geniş anlamda ücret niteliğinde olmayan … bir alacaktır. Mahkemece, davacının yıllık izin ücreti alacağının giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanıp hüküm altına alınması hatalı olup…” (9 Hukuk, 2014/4680)

“… Yıllık izin alacağı bakımından davacının her iki çalışma dönemi birleştirilmeli ve son çıplak ücret üzerinden izin alacağı hesaplanıp hüküm altına alınmalıdır…” (9 Hukuk, 2020/15996 K.)

SONUÇ

Yıllık ücreti izin alacağı hesaplanırken işçinin en son ay ücreti esas alınmalıdır. Bu ücretin brüt ya da net ücret olması arasında, yukarıda izah ettiğim nedenlerle bir fark yoktur.

Birçok işçi ve okuyucu “Yıllık izin ücreti brüt mü net mi?” derken, zannediyorum, “Çıplak ücret mi yokdsa giydirilmiş ücret mi?” sorusunu sormak istemektedir.

Yıllık izin ücreti giydirilmiş ücret üzerinden değil, işçinin almakta olduğu çıplak ücret üzerinden hesaplanmalıdır.

Sık sorulan sorular:

Yıllık izin ücreti hangi maaş üzerinden hesaplanır?

Yıllık izin ücreti, işçinin son maaşı üzerinden hesaplanır. Burada önemli olan işçinin son ay kaç lira maaş aldığı değildir. İşçi hastalanır veya işe gitmez ve benzeri nedenlerle son maaşı düşük olabilir. Önemli olan, işçinin işten ayrıldığı tarihte almakta olduğu aylık maaşının ne kadar olduğudur.

Kullanılmayan yıllık izin ücreti ne zaman ödenir?

Kullanılmayan yıllık izin ücreti, işçinin işten ayrıldığı gün ödenmelidir. Dolayısıyla işverenin bu ücreti ödemek için bekleyebileceği bir süre bulunmaz; ancal elbette çalışma hayatında işçi ve işveren bu tür durumlarda birbirilerine makul bir süre tanıyacaktır.

Yıllık izin ücretinden kesinti yapılır mı?

Evet, yıllık izin ücreti tıpkı nırmal maaş gibi kesintiye tabidir. Zaten tam da bu nedenle, yıllık izin ücretinin brüt ve net ücret üzerinden hesaplanması arasında hiçbir fark yoktur; çünkü yıllık izin ücreti hesabına esas ücret brüt de alınsa, bundan tüm kesintiler yapılacağından, ele geçecek ücret yine net ücret kadar olacaktır.

Kullanılmayan yıllık izinler ne olur?

İşçinin ister bir önceki seneye ait olsun ve isterse 25 sene önceye ait olsun, kullanamadığı tüm yıllık izinleri birikir ve işçi işten çıktığında, hem de güncel ücreti üzerinden hesaplanarak işçiye ödenir.

Işten ayrılırken yıllık izin ücreti nasıl hesaplanir?

Işten ayrılırken izin günleri nasıl ödenir?

Yıllık izin parası netten mi hesaplanır brütten mi?

30 günlük yıllık izin parası ne kadar?