Büyük tansiyon ile küçük tansiyon arasındaki farkın fazla olması

Bilindiği gibi, yüksek tansiyon (hipertansiyon), tüm dünyada, ciddi olarak insan ve toplum sağlığını tehdit eden, kalp krizi, felç ve böbrek yetmezliği gibi ölümcül sonuçlara yol açan, tehlikeli ve yaygın bir hastalıktır.

Amerikan Kardiyoloji Koleji ile Amerikan Kalp Cemiyetinin (ACC/AHA) yayımladığı son “Hipertansiyondan korunma, tanım, değerlendirme ve tedavi kılavuzu”nda hipertansiyonun normal kabul edilen değerlerinde köklü değişiklikler oldu.

Buna göre eskiden hipertansiyonun sınırları olarak; büyük tansiyonun (sistolik) 140 mmHg veya daha yüksek olması, küçük tansiyonun (diyastolik) da 90 mmHg veya daha yüksek olması kabul edilirken (yani 140/90 veya daha yüksek), yeni kabul edilen değerlere göre; büyük tansiyonun 120 mmHg veya daha yüksek olması, küçük tansiyonun da 80 mmHg veya daha yüksek olması anormal olarak kabul ediliyor (yani 120/80 veya daha yüksek).

Son yapılan çalışmaların ışığında;  büyük tansiyonun 130 veya daha yüksek olması, küçük tansiyonun ise 80 veya daha yüksek olması hipertansiyon olarak  kabul ediliyor.

Büyük tansiyonun aradaki değerlerine ise (120-129) hipertansiyon değil; “yüksek kan basıncı” deniyor (bakınız aşağıdaki tablo).

Hipertansiyon sınırı olarak yeni kabul edilen daha düşük değerler; tansiyonla, kalp damar hastalıkları, inme, miyokard infarktüsü, kalp yetmezliği, anevrizmalar ve genel olarak damar hastalıkları arasındaki kademeli olarak katlanan ilişki olduğu için alındı.

Buna göre eski değerlerle (140/90 veya daha yüksek) erişkin toplumun %32’si yüksek tansiyon grubuna girerken, yeni kabul edilen değerlerle (130/80 veya daha yüksek) bu oran %46’yı buluyor. Başka bir ifadeyle eski değerlerle erişkin toplumdaki her 3 kişiden biri hipertansiyon hastası iken, yeni değerlerle her 2 kişiden biri hipertansiyonlu oluyor.

Yayımlanan kılavuzda önemli konular;

• Kan basıncı normal olan erişkinlerde kan basıncının belli zamanlarda kontrolü uygundur.
• 10 yıllık kalp damar riski* %10’dan fazla olanlara kan basıncı hedefi olarak 130/80 mm Hg’dan düşük seviyeler önerilir.
• Stabil kalp damar hastalığında, kalp yetmezliğinin önlenmesinde, kalp yetmezliği olanlarda, kronik böbrek hastalığında, şeker hastalarında tansiyon 130/80’den az olmalıdır.
• Bakıma muhtaç olmayan yaşlılarda (65 yaş üstü) büyük tansiyon ortalaması 130 mm Hg veya daha fazla ise tedavi önerilir. Hedef 130 mm Hg’nın altıdır.
• Evre 1 hipertansiyonu olanlarda 10 yıllık kalp damar riski %10’dan fazla olanlara, ilaç ve ilaç dışı tedavi birlikte başlanmalı ve kan basıncı 1 ay içinde tekrar değerlendirilmelidir.
• Evre 2 hipertansiyonu olanlara ilaç (farklı gruptan iki ilaç) ve ilaç dışı tedavi birlikte başlanmalı ve hasta 1 ay içinde tekrar değerlendirilmelidir.

Yayımlanan kılavuzda diğer dikkat çeken noktalar;

• Tansiyon ölçümü her iki koldan yapılabilir (sağ veya sol koldan olması fark etmez). Normalde her iki kol arasındaki faklılık önemsizdir. Eğer birinde daha yüksek çıkıyorsa, yüksek çıkan kol dikkate alınmalıdır.
• Bazı kişilerde, muayenehanede, ofislerde, sağlık kuruluşlarında ölçülen tansiyonlar, evde ölçülen tansiyondan  daha yüksektir (beyaz gömlek hipertansiyonu). Eğer evde ölçülen tansiyon 130/80 den düşükse tedaviye gerek yoktur, ancak belli zamanlarda ilerleme olup olmadığını saptamak için tansiyon takibi yapmak gerekir. Ancak, eğer evde ölçülen tansiyon da 130/80’den
  yüksekse ilaç tedavisi gerekir.
• Bunun tam tersi olduğu duruma ise (yani muayenehanede, ofislerde, sağlık kuruluşlarında ölçülen tansiyon normal olmasına rağmen, evde ölçülen tansiyonun 130/80’den yüksek olması) maskeli hipertansiyon denir. Bu durumda 3 ay ilaç dışı tedavi yapılır, sonrasında 130/80’den aşağı düşmüyorsa ilaç tedavisi gerekir.
• Fazla kilosu olan hipertansiyonlularda her verilen 1 kiloda, tansiyon 1 mmHg düşer.
• Tuz kısıtlaması önemli (günlük en fazla 1500 mg), böyle yaparak tansiyonda 5-6 mmHg’lık bir azalma sağlanabilir.
• Egzersiz, alkol kısıtlaması da önemli, bunlar yaparak da tansiyonda 4-8 mmHg’lık bir azalma sağlanabilir.

Kaynak:

2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults (PDF dosyası)

*10 yıllık kalp damar riskini hesaplamak için bakınız (ingilizce).

Ayrıca bakınız:

Kan Basıncı
Tansiyon Nasıl Ölçülür
Hipertansiyon
Hipertansiyon ve şeker hastalığı arasındaki ilişkiler
Beyaz gömlek hipertansiyonu
Egzersiz ile ailevi hipertansiyon riski azalıyor
Sürekli Kan Basıncı Ölçüm Sistemi (ABPM)

Büyük ve küçük tansiyon arasındaki fark ne kadar olmalı?

Iki tansiyon arasındaki fark kaç olmalı?

Büyük tansiyon mu önemli küçük tansiyon mu?

Büyük tansiyon normal küçük tansiyon düşükse ne yapılmalı?

Küçük tansiyon en fazla kaç olursa tehlikeli?

Küçük tansiyonun yüksek olması neye bağlı?