Ilkyardımda ilk yapılması gereken şey aşağıdakilerden hangisidir

İÇERİKLER

• GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ

• İLK YARDIMIN ÖNCELİKLİ AMAÇLARI

• İLK YARDIMIN ABC'Sİ

• HASTA/YARALININ VE OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

• HASTA/YARALININ İLK DEĞERLENDİRİLME AŞAMALARI

• HASTA/YARALININ İKİNCİ DEĞERLENDİRİLME AŞAMALARI

• TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

GENEL İLK YARDIM BİLGİLERİ

İLK YARDIM NEDİR?

Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.

İLK YARDIMCI KİMDİR?

İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan eğitim almış kişi ya da kişilerdir.

İYİ BİR İLK YARDIMCI...

• Önce kendi can güvenliğini korumalıdır

• Olay yerine hakim olmalıdır

• Etraftaki kişileri doğru bir şeklide yönlendirip, organize etmelidir

• Sakin, kendinden emin ve pratik olmalıdır

• Eldeki olanakları iyi değerlendirmelidir

• İnsan vücudu ve temel işleyişleri hakkında temel bilgilere sahip olmalıdır

• Bilgisini kullanarak yaralıya gerekli müdahalelerde bulunmalıdır

• Yaralılara zarar verecek uygulamalardan kaçınmalıdır.

ACİL TEDAVİ NEDİR?

112 acil ambulansları ve acil tedavi ünitelerinde, hasta/yaralılara doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan tıbbi müdahalelerdir.

İLK YARDIM VE ACİL TEDAVİ ARASINDAKİ FARK

Acil tedavi, sağlık personeli tarafından gerekli donanımla yapılan müdahale olmasına karşın, ilkyardım bu konuda eğitim almış herkesin olayın olduğu yerde bulabildiği malzemeleri kullanarak yaptığı hayat kurtarıcı müdahaledir .

İLK YARDIMIN ÖNCELİKLİ AMAÇLARI

• Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak.

• Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak.

• Hasta / yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek.

• İyileşmeyi kolaylaştırmak.

İLK YARDIMIN TEMEL UYGULAMALARI?

• Koruma

• bildirme

• kurtarma

KORUMA : Kaza sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. En önemli işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.

BİLDİRME : Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile gerekli yardım kuruluşlarına bildirilmelidir. Türkiye'de ilkyardım gerektiren her durumda telefon iletişimleri, 112 acil telefon numarası üzerinden gerçekleştirilir.

KURTARMA : Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale hızlı ancak sakin bir şekilde yapılmalıdır.

İLK YARDIMCININ TEMELDE YAPMASI GEREKENLER

• Öncelikli müdahale edilecekleri belirle

• Korku ve endişeleri gider, sakinleştir

• Kişileri organize et

• Eldeki olanakları kullan

• Yaralıyı sıcak tut

• Yaralının yarasını görmesine izin verilme

• Yaralıyı hareket ettirme

• Yaralı hayati tehlikede olmadığı sürece asla yerinden kıpırdatma

• En uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevk et

• (112 acil servisi ara)

• Hasta / yaralının adı ve olayın tanımı yapılmalıdır.

• Hasta / yaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir.

• Eğer herhangi bir ilkyardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım

• verildiği belirtilmelidir.

• 112 acil servis hattında bilgi alan kişi, gerekli olan tüm bilgileri aldığını

• Söyleyinceye kadar telefon kapatılmamalıdır.

İLK YARDIMIN ABC'Sİ

Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir:

A. Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi.

B. Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset)

C. Dolaşımın değerlendirilmesi ( Solunum, öksürük, hareket vb. yaşam bulguları)

HASTA/YARALININ VE OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir?

Hareket sistemi: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur:

• Kemikler

• Eklemler

• Kaslar

Dolaşım sistemi: Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar. Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur;

Sinir sistemi: Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketlerinin uyumu, dengesi ve solunum ile dolaşımı sağlar.

Sinir sistemi şu yapılardan oluşur:

• Beyin

• Beyincik

• Omurilik

• Omurilik soğanı

Boşaltım sistemi: Kanı süzerek gerekli maddelerin vücutta tutulması, zararlı olanların atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur.

Boşaltım sistemi şu organlardan oluşur:

• İdrar borusu

• İdrar kesesi

• İdrar kanalları

• Böbrekler

Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan gaz alışverişi görevini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini sağlar.

Solunum sistemi şu organlardan oluşur:

• Solunum yolları

• Akciğerler

Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar.

Sindirim sistemi şu organlardan oluşur:

• Dil ve dişler

• Yemek borusu

• Mide

• Safra kesesi

• Pankreas

HASTA/YARALININ DEĞERLENDİRİLMESİNİN AMACI

• Hastalık ya da yaralanmanın ciddiyetini değerlendirmek

• İlkyardım önceliklerini belirlemek

• Yapılacak ilkyardım yöntemini belirlemek

• Güvenli bir müdahale sağlamak

HASTA/YARALININ İLK DEĞERLENDİRİLME AŞAMALARI

Hasta/yaralıya sözlü uyaran ya da hafifçe omzuna dokunarak “iyimisiniz?” diye sorularak bilinç durumu değerlendirmesi yapılır. Bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için önemlidir. Buna göre hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları şunlardır:

• Özellikle bilinç kaybı olanlarda dil geri kaçarak solunum yolunu tıkayabilir ya da kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolu tıkanabilir. Havanın akciğerlere ulaşabilmesi için hava yolunun açık olması gerekir.

• Hava yolu açıklığı sağlanırken hasta/yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz olacak şekilde yatırılmalıdır.

• Bilinç kaybı belirlenmiş ise ağız içi kontrol edilmeli, herhangi bir madde varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır.

• Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2- 3 parmağı ile çene tutularak baş geriye doğru itilip Baş-Çene pozisyonu verilir. Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır.

B. SOLUNUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ

• İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yüzünü hasta/yaralının ağzına yaklaştırır,

• Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 10 saniye süre ile değerlendirir.

Solunum hareketini gözler. Solunum sesini dinler. Yanağında hasta/yaralının nefesini hissetmeye çalışır. Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır.

C. DOLAŞIMIN DEĞERLENDİRİLMESİ

• Dolaşımın değerlendirilmesi için hastada herhangi bir yaşam bulgusu olup olmadığı değerlendirilir.

Hastada herhangi bir yaşam bulgusu varsa (öksürük, ellerde, bacaklarda kıpırdanma vb.) kesinlikle kalp masajı uygulama!

• İlk değerlendirme sonucu hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunum, hareket vb. yaşam bulguları varsa koma pozisyonuna getirerek diğer yaralılar değerlendirilir.

HASTA/YARALININ İKİNCİ DEĞERLENDİRİLMESİ

İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar. İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır:

Görüşerek bilgi edinme:

• Kendini tanıtır,

• Hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder,

• Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar,

• Hasta/yaralının endişelerini gidererek rahatlatır,

• Olayın mahiyeti, koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.

Baştan aşağı kontrol yapılır:

• Bilinç düzeyi, anlama, algılama

• Solunum sayısı, ritmi, derinliği

• Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi

Baş: Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak ya da burundan sıvı ya da kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir.

Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ihtimali göz ardı edilmemelidir.

Göğüs kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu ya da morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol edilmelidir.

Karın boşluğu: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı ya da duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık ya da yara olup olmadığı araştırılmalıdır.

Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı değerlendirilir.

İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir.

OLAY YERİ DEĞERLENDİRMENİN AMACI

• Olay yerinde tekrar kaza olma riskini ortadan kaldırmak,

• Olay yerindeki hasta /yaralı sayısını ve türlerini belirlemek.

• Olay yerinin hızlı bir şekilde değerlendirilmesinin ardından yapılacak müdahaleler planlanır.

OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE YAPILACAK İŞLER

• Herhangi bir olay yerinin değerlendirilmesinde aşağıdakiler mutlaka yapılmalıdır:

• Kazaya uğrayan araç mümkünse yolun dışına ve güvenli bir alana alınmalı, kontağı kapatılmalı, el freni çekilmeli, araç LPG ’li ise aracın bagajında bulunan tüpün vanası kapatılmalıdır.

• Olay yeri yeterince görünebilir biçimde işaretlenmelidir. Kaza noktasının önüne ve arkasına gelebilecek araç sürücülerini yavaşlatmak ve olası bir kaza tehlikesini önlemek için uyarı işaretleri yerleştirilmelidir. Bunun için üçgen reflektörler kullanılmalıdır.

• Olay yerinde hasta/yaralıya yapılacak yardımı güçleştirebilecek veya engelleyebilecek meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.

• Olası patlama ve yangın riskini önlemek için olay yerinde sigara içilmemelidir.

• Gaz varlığı söz konusu ise oluşabilecek zehirlenmelerin önlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır.

• Ortam havalandırılmalıdır.

• Kıvılcım oluşturabilecek ışıklandırma veya çağrı araçlarının kullanılmasına izin verilmemelidir.

• Hasta/yaralı yerinden oynatılmamalıdır.

• Hasta/yaralı hızla yaşam bulguları yönünden (ABC) değerlendirilmelidir.

• Hasta/yaralı kırık ve kanama yönünden değerlendirilmelidir.

• Hasta/yaralı sıcak tutulmalıdır.

• Hasta/yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.

• Tıbbi yardım istenmelidir (112).

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ

Solunum ve kalp durması nedir?

Solunum durması: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.

Kalp durması: Bilinci kapalı kişide solunum, hareket öksürük vb. yaşam bulgularının olmamasıdır.Kalp durmasına 5 dakika içinde müdahale edilmezse dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur.

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ NEDİR?

Hayat kurtarmak amacı ile hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra, solunumu ve/veya kalbi durmuş kişiye yapay solunum ile akciğerlerine oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahalelerdir. Temel yaşam desteğine başlarken eğer çevrede biri varsa 112 aratılmalıdır. Kurtarıcı yalnızsa erişkinde bilinç değerlendirmesinden sonra hemen 112’yi aramalıdır.

Şu durumlarda önce 5 tur ( Yaklaşık 2 dakika) TYD uygulandıktan sonra 112 aranır:

• Boğulma vakaları

• Travma vakaları

• Çocuk ve bebekler

• Donma vakaları

HAVA YOLU AÇMAK İÇİN BAŞ-ÇENE POZİSYONU NASIL VERİLİR?

Bilinci kapalı bütün hasta/yaralılarda solunum yolu kontrol edilmelidir. Çünkü dil geriye kayabilir ya da herhangi bir yabancı madde solunum yolunu tıkayabilir. Ağız içi kontrol edilerek temizlendikten sonra hastaya baş-çene pozisyonu verilir.

Bunun için;

Bir el alına yerleştirilir,

Diğer elin iki parmağı çeneye yerleştirilir,

Baş geriye doğru itilir.

Böylece dil yerinden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanmış olur.

YAPAY SOLUNUM NASIL YAPILIR?

Hasta/yaralının hava yolu açıldıktan sonra, solunum Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile değerlendirilir, Solunum yoksa tıbbi yardım istenir (112), Hemen yapay solunuma başlanır.

YAPAY SOLUNUMA BAŞLAMADAN ÖNCE SOLUNUMUN OLMADIĞINDAN KESİNLİKLE EMİN OLUNMALIDIR!

AĞIZDAN AĞIZA TEKNİĞİ İÇİN HASTA/YARALIYA BAŞ-ÇENE POZİSYONU NASIL VERİLİR :

• Bir elin baş ve işaret parmakları ile burun kanatları hava çıkmayacak şekilde kapatılır,

• İlkyardımcı, hasta/yaralının ağzını hava çıkmayacak şekilde kendi ağzı ile kavrar,

• Hasta akciğerine 400- 500 ml hava gidecek şekilde ağızdan iki kez üflenir. Kurtarıcı solukların her biri 1 saniye kadar sürmeli, göğsün yükseldiği gözle görülmelidir.

• Bu şekilde verilen hava hayati organları koruyacak yeterli oksijene (%16-18) sahiptir,

• Bebeklerde ve çene kilitlenmesi gibi durumlarda yetişkinlerde, yapay solunum ağızdan buruna hava verilerek yapılmalıdır.

• İlkyardımcı kendini korumak için yapay solunum sırasında ince bir tülbent, gazlı bez gibi araçlar kullanabilir.

• Kurtarıcı solukların hemen ardından hastada herhangi bir yaşam bulgusu yoksa ( solunum, öksürük, hareket vb.) kalp masajına geçilir.

DIŞ KALP MASAJI NASIL YAPILIR?

Yapay solunum sonrasında dolaşım bulguları yoksa dış kalp masajına başlanır.

KALP MASAJINA BAŞLAMADAN ÖNCE KALBİN TAMAMEN DURDUĞUNDAN KESİNLİKLE EMİN OLUNMALIDIR!

• Temel yaşam desteğine başlarken eğer çevrede biri varsa hemen 112 aratılmalıdır. Çocuk ve bebeklerde,erişkin boğulma ve travmalarda ilkyardımcı yalnız ise 5 tur ( yaklaşık 2 dakika) temel yaşam desteği uyguladıktan sonra kendisi yardım çağırmalıdır.

• Kalp masajı yeri göğüs kemiğinin( iman tahtası kemiği) tam orta noktasıdır. Bu da göğüs uçlarından geçen hayali çizginin göğüs kemiğiyle çakıştığı yer olarak bulunabilir.

• Göğüs kemiğinin ortasında her iki el parmakları birbirine geçirilir ve hastaya temas etmemesine dikkat edilir. Eller sabit tutulmalıdır. Dirsekler ve omuz düz ve hasta/yaralının vücuduna dik tutulacak şekilde tutulmalıdır.

• Vücut ağırlığı ile kaburga kemikleri 4-5 cm içe çökecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar ) ritmik olarak sıkıştırma-gevşetme şeklinde bası uygulanır. Erişkinlerde dakikada 100 bası uygulanmalıdır.

• Her 5 turda ( bir tur; 30 kalp masajı-2 solunumdan oluşur) hasta yaşam bulguları açısından hızla değerlendirilir.

• Temel yaşam desteğine yaşam bulguları görülene kadar, bu konuda eğitim almış bir sağlık personeli gelinceye kadar devam edilmelidir.

(*)Temel yaşam desteği yapılırken yaş önemli bir faktördür. Orta yaş ve üzerindeki bir hastada ölüm nedenlerinin başında kalp rahatsızlıkları gelmektedir. Böyle bir durumda olay yerine gelen 112 ekibi defibrilasyon yaparak hastayı kurtarma şansını artırabilir. Bu nedenle süratle 112’yi aramak son derece önemlidir.

HAVA YOLU TIKANIKLIĞI NEDİR?

Hava yolunun,solunumu gerçekleştirmek için gerekli havanın geçişine engel olacak şekilde tıkanmasıdır. Tıkanma tam tıkanma yada kısmi tıkanma şeklinde olabilir.

HAVA YOLU TIKANIKLIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Tam tıkanma belirtileri:

• Nefes alamaz,

• Acı çeker, ellerini boynuna götürür,

• Konuşamaz,

• Rengi morarmıştır,

Bu durumda Heimlich Manevrası (Karınabası uygulama) yapılır .

Kısmi tıkanma belirtileri:

• Öksürür

• Nefes alabilir

• Konuşabilir

Bu durumda hastaya dokunulmaz, öksürmeye teşvik edilir.

Bilinci Yerinde Olan (Bilinci Açık) Kişilerde Heimlich Manevrası :

• Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir,

• Hastanın sırtına 5 kez vurulur. Başarılı olunamazsa;

• Arkadan sarılarak gövdesi kavranır,

• Bir elin baş parmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır,

• Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır,

• Bu hareket 5 kez sırta vurmayla ardı ardına yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır,

• Tıbbi yardım istenir (112).

Bilincini kaybetmiş(bilinci kapalı) kişilerde Heimlich Manevrası:

Bu tür olgularda havayolu tıkanıklığından şüphelenildiğinde, ilkyardımcılar Temel Yaşam Desteği uygulamalarını yapacaklardır. Kurtarıcı nefes verdikten sonra hava gitmiyorsa tıkanıklık olduğu düşünülür, ilkyardımcı ağız içinde yabancı cisim olup olmadığını kontrol etmeli, yabancı cisim görüyorsa çıkarmalıdır. Görülmüyorsa temel yaşam desteği uygulamalarına geçilmelidir.

Kısmi tIkanIklIk olan kişilerde nasIl ilkyardIm uygulanIr?

• Eğer kişinin hava yolunda yeterli hava giriş çıkışı mevcutsa, kazazede öksürmeye teşvik edilmeli, yakından izlenmeli ve başka bir girişimde bulunulmamalıdır. Kazazedenin henüz ayakta durabildiği bu dönemde onun arka tarafında yer alınmalıdır.

• Bu durumda, kazazede öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılmalıdır.

• Kazazedenin solunum ve öksürüğü zayıflarsa ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalıdır.

• Belirgin bir yabancı cisim, yerinden çıkmış veya gevşemiş takma dişleri varsa bunlar yerinden çıkarılır.

• Eğer yabancı cisim görülemiyorsa ve hastanın durumu kötüye gidiyorsa yukarıda tam tıkanmada anlatılan uygulamalara başlanır.

KANAMALARDA İLK YARDIM

Kanama nedir?

Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücudun içine veya dışına doğru) doğru akmasıdır. Kanamanın ciddiyeti aşağıdaki durumlara bağlıdır:

• Kanamanın hızına,

• Vücutta kanın aktığı bölgeye,

• Kanama miktarına,

• Kişinin fiziksel durumu ve yaşına.

KAÇ ÇEŞİT KANAMA VARDIR?

Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeşit kanama vardır :

Dış kanamalar: Kanama yaradan vücut dışına doğru olur.

İç kanamalar: Kanama vücut içine olduğu için gözle görülemez.

Doğal deliklerden olan kanamalar: Kulak, burun, ağız.

Damarlara Göre Kanama Çeşitleri:

Atardamar Kanaması : Arter kanamaları kalp atımları ile uyumlu olarak kesik kesik akar ve açık renklidir.

Toplardamar Kanaması : Ven kanamaları koyu renkli ve sızıntı şeklindedir.

Kılcal damar Kanaması : Kılcal damar kanaması küçük kabarcıklar şeklindedir. Kolaylıkla durur.

KANAMALARDA İLK YARDIM UYGULAMALARI NELERDİR?

Dış kanamalarda ilkyardım:

• Hasta/yaralının durumu değerlendirilir (ABC),

• Tıbbi yardım istenir (112),

• Yara ya da kanama değerlendirilir,

• Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır,

• Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır,

• Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır,

• Kanayan yere en yakın basınç noktasına baskı uygulanır,

• Kanayan bölge yukarı kaldırılır,

• Çok sayıda yaralının bulunduğu bir ortamda tek ilkyardımcı varsa, yaralı güç koşullarda bir yere taşınacaksa, uzuv kopması varsa ve/veya baskı noktalarına baskı uygulamak yeterli olmuyorsa turnike uygulanır,

• Şok pozisyonu verilir,

• Sık aralıklarla (2-3 dakikada bir) yaşam bulguları değerlendirilir,

• Kanayan bölge dışarıda kalacak şekilde hasta/yaralının üstü örtülür,

• Yapılan uygulamalar ile ilgili bilgiler (turnike uygulaması gibi) hasta/yaralının üzerine yazılır,

• Hızla sevk edilmesi sağlanır.

VÜCUTTA BASKI UYGULANACAK NOKTALAR

Atardamar kanamalarında kan basınç ile fışkırır tarzda olur. Bu nedenle,kısa zamanda çok kan kaybedilir. Bu tür kanamalarda asıl yapılması gereken, kanayan yer üzerine veya kanayan yere yakın olan bir üst atardamar bölgesine baskı uygulanmasıdır. Vücutta bu amaç için belirlenmiş baskı noktaları şunlardır:

1-Boyun : Boyun atardamarı (şah damarı) baskı yeri

2-Köprücük kemiği üzeri : Kol atardamarı baskı yeri

3-Koltukaltı : Kol atardamarı baskı yeri

4-Kolun üst bölümü : Kol atardamarı baskı yeri

5-Kasık : Bacak atardamarı baskı yeri

6-Uyluk : Bacak atardamarı baskı yeri

KANAMALARDA ÜÇGEN BANDAJ UYGULAMASI

Üçgen bandaj, vücudun değişik bölümlerinde bandaj ve/veya askı olarak kullanılabilir. Üçgen bezin tepesi tabanına doğru getirilip yerleştirilir, sonra bir yada iki kez daha bunun üzerine katlanarak istenilen genişlikte bir sargı bezi elde edilmiş olur.

• Elde üçgen bandaj uygulama:

Parmaklar, üçgenin tepesine gelecek şekilde el üçgen sargının üzerine yerleştirilir. Üçgenin tepesi bileğe doğru katlanır. Elin sırtında, üçgenin uçları karşı karşıya getirilir ve çaprazlanır, bilek seviyesinde düğümlenir.

• Ayağa üçgen bandaj uygulama:

Ayak, üçgenin üzerine düz olarak, parmaklar üçgenin tepesine bakacak şekilde yerleştirilir. Üçgen bandajın tepesini ayağın üzerinde çaprazlayacak şekilde öne doğru getirilir. İki ucu ayak bileği etrafında düğümlenir.

• Dize üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tabanı dizin 3- 4 parmak altında ve ucu dizin üzerine gelecek şekilde yerleştirilir. Dizin arkasından uçları çaprazlanır, dizin üstünde uçları düğümlenir.

• Göğüse üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tepesi omuza yerleştirilir ve tabanı göğsü saracak şekilde sırtta düğümlenir. Bu düğüm ile üçgenin tepesi, bir başka bez kullanılarak birbirine yaklaştırılarak bağlanır.

• Kalçaya üçgen bandaj uygulama:

Üçgenin tabanı uyluğun alt kısmının etrafında düğümlenir, tepesi ise belin etrafını saran bir kemer yada beze bağlanır.

DOĞAL DELİKLERDEN ÇIKAN KANAMALARDA İLK YARDM

Burun kanaması:

• Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,

• Oturtulur,

• Başı hafifçe öne eğilir,

• Burun kanatları 5 dakika süre ile sıkılır,

• Uzman bir doktora gitmesi sağlanır.

Kulak kanaması:

• Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,

• Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,

• Kanama ciddi ise, kulağı tıkamadan temiz bezlerle kapanır,

• Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü yatırılır, bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır.

Kulak kanaması, kan kusma, anüs, üreme organlarından gelen kanamalarda hasta/yaralı kanama örnekleri ile uzman bir doktora sevk edilir.

YARALANMALARDA İLK YARDIM

Yara nedir?

Bir travma sonucu deri yada mukozanın bütünlüğünün bozulmasıdır. Aynı zamanda kan damarları, adale ve sinir gibi yapılar etkilenebilir. Derinin koruma özelliği bozulacağından enfeksiyon riski artar.

Kaç çeşit yara vardır?

Kesik yaralar:

Bıçak, çakı, cam gibi kesici aletlerle oluşur. Genellikle basit yaralardır. Derinlikleri kolay belirlenir.

Ezikli yaralar:

Taş yumruk ya da sopa gibi etkenlerin şiddetli olarak çarpması ile oluşan yaralardır. Yara kenarları eziktir. Çok fazla kanama olmaz, ancak doku zedelenmesi ve hassasiyet vardır.

Delici yaralar:

Uzun ve sivri aletlerle oluşan yaralardır. Yüzey üzerinde derinlik hakimdir. Aldatıcı olabilir tetanos tehlikesi vardır.

Parçalı yaralar:

Dokular üzerinde bir çekme etkisi ile meydana gelir. Doku ile ilgili tüm organ, saçlı deride zarar görebilir.

Enfekte yaralar:

Mikrop kapma ihtimali olan yaralardır. Enfeksiyon riski yüksek yaralar şunlardır:

• Gecikmiş yaralar (6 saatten fazla),

• Dikişleri ayrılmış yaralar,

• Kenarları muntazam olmayan yaralar,

• Çok kirli ve derin yaralar,

• Ateşli silah yaraları,

• Isırma ve sokma ile oluşan yaralar.

Yaraların ortak belirtileri nelerdir?

• Ağrı

• Kanama

• Yara kenarının ayrılması

Yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),

• Yara yeri değerlendirilir,

- Oluş şekli

- Süresi

- Yabancı cisim varlığı

- Kanama vb.

• Kanama durdurulur,

• Üzeri kapatılır,

• Sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır,

• Tetanos konusunda uyarıda bulunulur,

• Yaradaki yabancı cisimlere dokunulmamalıdır!

CİDDİ YARALANMALAR NELERDİR

• Kenarları birleşmeyen veya 2-3 cm olan yaralar,

• Kanaması durdurulamayan yaralar,

• Kas veya kemiğin göründüğü yaralar,

• Delici aletlerle oluşan yaralar,

• Yabancı cisim saplanmış olan yaralar,

• İnsan veya hayvan ısırıkları,

• Görünürde iz bırakma ihtimali olan yaralar.

İlk yardım nasıl uygulanır;

• Yaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz,

• Yarada kanama varsa durdurulur,

• Yara içi kurcalanmamalıdır,

• Yara temiz bir bezle örtülür (nemli bir bez),

• Yara üzerine bandaj uygulanır,

• Tıbbi yardım istenir (112)

KAFATASI - OMURGA YARALANMALARINDA İLK YARDIM

• Bilinç kontrolü yapılır,

• Yaşam bulguları değerlendirilir,

• Hemen tıbbi yardım istenir (112),

• Bilinci açıksa hareket etmemesi sağlanır,

• Her hangi bir tehlike söz konusu ise düz pozisyonda sürüklenir,

• Baş-boyun-gövde ekseni bozulmamalıdır,

• Yardım geldiğinde sedyeye baş-boyun-gövde ekseni bozulmadan alınmalıdır,

• Taşınma ve sevk sırasında sarsıntıya maruz kalmaması gerekir,

• Tüm yapılanlar ve hasta/yaralı hakkındaki bilgiler kaydedilmeli ve gelen ekibe bildirilmelidir,

• Asla yalnız bırakılmamalıdır

Belirtileri;

• Bilinç düzeyinde değişmeler, hafıza değişiklikleri yada hafıza kaybı

• Başta, boyunda ve sırtta ağrı

• Elde ve parmaklarda karıncalanma yada his kaybı

• Vücudun herhangi bir yerinde tam yada kısmi hareket kaybı

• Baş yada bel kemiğinde şekil bozukluğu

• Burun ve kulaktan beyin omurilik sıvısı ve kan gelmesi

• Baş, boyun ve sırtta dış kanama

• Sarsıntı

• Denge kaybı

• Kulak ve göz çevresinde morluk

Ancak, hastada hiçbir belirti yoksa bile,

• Yüz ve köprücük kemiği yaralanmaları

• Tüm düşme vakaları

• Trafik kazaları

• Bilinci kapalı tüm hasta/yaralılar kafa ve omurga yaralanması olarak var sayılmalıdır.

YANIK - SICAK ÇARPMALARINDA İLK YARDIM

Yanık : Herhangi bir ısıya maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasıdır. Yanık, genellikle sıcak su veya buhar teması sonucu meydana geldiği gibi, sıcak katı maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akımı etkisi yada radyasyon nedeni ile de oluşabilir.

Kaç çeşit yanık vardır?

Fiziksel yanıklar:

• Isı ile oluşan yanıklar

• Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar

• Işın ile oluşan yanıklar

• Sürtünme ile oluşan yanıklar

• Donma sonucu oluşan yanıklar

Kimyasal yanıklar:

• Asit alkali madde ile oluşan yanıklar

Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?

• Derinlik

• Yaygınlık

• Bölge

• Enfeksiyon riski

• Yaş

• Solunum yoluyla görülen zarar

YANIKLAR NASIL DERECELENDİRİLİR

1. derece yanık: Deride kızarıklık, ağrı, yanık bölgede ödem vardır. Yaklaşık 48 saatte iyileşir.

2. derece yanık: Deride içi su dolu kabarcıklar (bül) vardır. Ağrılıdır. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyileşir.

3. derece yanık: Derinin tüm Tabakaları etkilenmiştir. Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar aşamaları vardır. Sinirler zarar gördüğü için ağrı yoktur.

Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri; Yanık, derinliği, yaygınlığı ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar. Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir. Hasta/yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon oluşur.

ISI İLE OLUŞAN YANIKLARDA İLK YARDIM İŞLEMLERİ

• Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması engellenir,

• Hasta/yaralının üzeri battaniye yada bir örtü ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,

• Yaşam belirtileri değerlendirilir (ABC),

• Solunum yolunun etkilenip etkilenmediği kontrol edilir,

• Yanık bölge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez),

• Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat gibi eşyalar çıkarılır,

• Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır,

• Takılan yerler varsa kesilir, Hijyen ve temizliğe dikkat edilir,

• Su toplamış yerler patlatılmaz,

• Yanık üzerine ilaç yada yanık merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir,

• Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,

• Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,

• Yanık bölgeler birlikte bandaj yapılmamalıdır,

• Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzaksa hasta / yaralının kusması yoksa bilinçliyse ağızdan sıvıverilerek sıvı kaybı önlenir,

• Tıbbi yardım istenir (112).

KİMYASAL YANIKLARDA İLK YARDIM İŞLEMLERİ

• Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede deriyle teması kesilmelidir,

• Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,

• Giysiler çıkarılmalıdır,

• Hasta/yaralı örtülmelidir,

• Tıbbi yardım istenmelidir (112)

ELEKTRİK YANIKLARINDA İLK YARDIM İŞLEMLERİ

• Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,

• Hasta/yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilmelidir,

• Hasta/yaralının ABC’si değerlendirilmelidir,

• Hasta/yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir,

• Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,

• Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir,

• Tıbbi yardım istenmelidir (112).

SICAK ÇARPMASININ BELİRTİLERİ

Yüksek derece ısı ve nem sonucu vücut ısısının ayarlanamaması sonucu

ortaya bazı bozukluklar çıkar. Sıcak çarpmasının belirtileri şunlardır:

• Adale krampları

• Güçsüzlük, yorgunluk

• Baş dönmesi

• Davranış bozukluğu, sinirlilik

• Solgun ve sıcak deri

• Bol terleme (daha sonra azalır)

• Mide krampları, kusma, bulantı

• Bilinç kaybı, hayal görme

• Hızlı nabız

Sıcak çarpmalarında ilk yardım nasıl olmalıdır;

• Hasta serin ve havadar bir yere alınır,

• Giysiler çıkarılır,

• Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir,

• Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için sıvı ya da soda içirilir.

KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLK YARDIM

Kırık nedir?

Kırık, kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırıklar darbe sonucu yada kendiliğinden oluşabilir. Yaşlılık ile birlikte kendiliğinden kırık oluşma riski de artar.

Kaç çeşit kırık vardır?

• Kapalı kırık: Kemik bütünlüğü bozulmuştur. Ancak deri sağlamdır.

• Açık kırık: Deri bütünlüğü bozulmuştur. Kırık uçları dışarı çıkabilir. Beraberinde kanama ve enfeksiyon tehlikesi taşırlar.

Kırık belirtileri neler olabilir?

• Hareket ile artan ağrı

• Şekil bozukluğu

• Hareket kaybı

• Ödem ve kanama nedeniyle morarma

KIRIĞIN YOL AÇABİLECEĞİ OLUMSUZLUKLAR

• Kırık yakınındaki damar, sinir, kaslarda yaralanma ve sıkışma. (Kırık bölgede nabız alınamaması, solukluk, soğukluk)

• Parçalı kırıklarda kanamaya bağlı şok

Kırıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Hayatı tehdit eden yaralanmalara öncelik verilir,

• Hasta/yaralı hareket ettirilmez, sıcak tutulur,

• Kol etkilenmişse yüzük ve saat gibi eşyalar çıkarılır (aksi takdirde gelişebilecek öden doku hasarına yol açacaktır,)

• Tespit ve sargı yapılırken parmaklar görünecek şekilde açıkta bırakılır. Böylece parmaklardaki renk, hareket ve duyarlılık kontrol edilir),

• Kırık şüphesi olan bölge, ani hareketlerden kaçınılarak bir alt ve bir üst eklemleri de içine alacak şekilde tespit edilir. Tespit malzemeleri, sopa, tahta, karton gibi sert malzemelerden yapılmış olmalı ve kırık kemiğin alt ve üst eklemlerini içine alacak uzunlukta olmalıdır,

• Açık kırıklarda, tespitten önce yara temiz bir bezle kapatılmalıdır,

• Kırık bölgede sık aralıklarla derinin rengi ve ısısı kontrol edilir,

• Kol ve bacaklar yukarıda tutulur,

• Tıbbi yardım istenir (112).

BURKULMA

Eklem yüzeylerinin anlık olarak ayrılmasıdır. Zorlamalar sonucu oluşur.

Burkulma belirtileri nelerdir?

• Burkulan bölgede ağrı

• Kızarma, şişlik

• İşlev kaybı

Burkulmada ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklem tespit edilir,

• Şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılır,

• Hareket ettirilmez,

• Tıbbi yardım istenir (112).

ÇIKIK

Eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır. Kendiliğinden normal konumuna dönemez.

Çıkık belirtileri nelerdir?

• Yoğun ağrı

• Şişlik ve kızarıklık

• İşlev kaybı

Çıkıkta ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Eklem aynen bulunduğu şekilde tespit edilir,

• Kırık yerine oturtulmaya çalışılmaz,

• Hasta / yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez,

• Bölgede deri rengi ve ısısı kontrol edilir,

• Tıbbi yardım istenir (112).

KIRIK, ÇIKIŞ VE BURKULMALARDA TESPİT

Tespit için ilkyardımcı elde olan malzemeleri kullanır. Bunlar üçgen sargı, rulo sargı, battaniye, hırka, eşarp, kravat, vb. tahta, karton vb. malzemeler olabilir.

• Tespit yapılırken yaralı bölge sabit tutulmalıdır,

• Yara varsa üzeri temiz bir bezle kapatılmalıdır,

• Tespit edilecek bölge önce yumuşak malzeme ile kaplanmalıdır,

• Yaralı bölge nasıl bulunduysa öyle tespit edilmelidir, düzeltilmeye çalışılmamalıdır,

• Tespit kırık, çıkık ve burkulmanın üstündeki ve altında kalan eklemleri de

• içerecek şekilde yapılmalıdır.

BİLİNÇ BOZUKLUKLARINDA İLK YARDIM

Bilinç bozukluğu/ bilinç kaybı : Beynin normal faaliyetlerindeki bir aksama nedeni ile uyku halinden başlayarak (=bilinç bozukluğu), hiçbir uyarıya cevap vermeme haline kadar giden (=bilinç kaybı) bilincin kısmen yada tamamen kaybolması halidir.

Bayılma (Senkop): Kısa süreli, yüzeysel ve geçici bilinç kaybıdır. Beyne giden kan akışının azalması

sonucu oluşur.

Koma: Yutkunma ve öksürük gibi reflekslerin ve dışarıdan gelen uyarılara karşı tepkinin azalması yada yok olması ile ortaya çıkan uzun süreli bilinç kaybıdır.

Bayılma nedenleri:

• Korku, aşırı heyecan

• Sıcak, yorgunluk

• Kapalı ortam, kirli hava

• Aniden ayağa kalkma

• Kan şekerinin düşmesi

• Şiddetli enfeksiyonlar

Koma nedenleri:

• Düşme veya şiddetli darbe

• Özellikle kafa travmaları

• Zehirlenmeler

• Aşırı alkol, uyuşturucu kullanımı

• Şeker hastalığı

• Karaciğer hastalıkları

• Havale gibi ateşli hastalıklar

Bayılma ( Senkop) Belirtileri:

• Baş dönmesi, baygınlık, yere düşme

• Bacaklarda uyuşma

• Bilinçte bulanıklık

• Yüzde solgunluk, üşüme, titreme

• Hızlı ve zayıf nabız

Koma belirtileri:

• Yutkunma, öksürük gibi tepkilerin kaybolması

• Sesli ve ağrılı dürtülere tepki olmaması

• İdrar ve gaita kaçırma

Bu gibi durumlarda ilk yardım nasıl olmalıdır;

Kişi başının döneceğini hissederse;

• Sırt üstü yatırılır, ayakları 30 cm. kaldırılır,

• Sıkan giysiler gevşetilir,

• Kendini iyi hissedinceye kadar dinlenmesi sağlanır.

Eğer kişi bayıldıysa;

• Sırt üstü yatırılarak ayakları 30 cm kaldırılır,

• Solunum yolu açıklığı kontrol edilir ve açıklığın korunması sağlanır,

• Sıkan giysiler gevşetilir,

• Kusma varsa yan pozisyonda tutulur,

• Solunum kontrol edilir,

• Etraftaki meraklılar uzaklaştırılır.

Bilinç kapalı ise:

• Hasta/yaralının yaşam bulguları değerlendirilir (ABC),

• Hasta/yaralıya koma pozisyonu verilir ,

• Yardım çağrılır (112),

• Sık sık solunum ve yaşam bulguları kontrol edilir,

• Yardım gelinceye kadar yanında

ŞEKER DÜŞMESİNİN NEDENLERİ

• Şeker hastalığı tedavisine bağlı

• Uzun egzersizler sonrası

• Uzun süre aç kalma

• Barsak ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası

Kan şekeri aniden düştüğünde hangi belirtiler görülür?

• Korku

• Terleme

• Hızlı nabız

• Titreme

• Aniden acıkma

• Yorgunluk

• Bulantı

Kan şekeri düşüklüğü yavaş ve uzun sürede oluşursa hangi belirtiler görülür?

• Baş ağrısı

• Görme bozukluğu

• Uyuşukluk

• Zayıflık

• Konuşma güçlüğü

• Kafa karışıklığı

• Sarsıntı ve şuur kaybı

İlk yardım nasıl yapılır;

• Hastanın ABC’si değerlendirilir ,

• Hastanın bilinci yerinde ve kusmuyorsa ağızdan şeker, şekerli içecekler verilir, fazla şekerin bir zararı olmaz (Ayrıca belirtiler fazla şekerden meydana gelmiş ise bile fazladan şeker verilmesi, hastanın düşük kan şekeri düzeyinde kalmasından daha az zararlı olacaktır. Çünkü düşük kan şekeri, beyinde ve diğer hayati organlarda kalıcı zararlara neden olabilir.),

• 15-20 dakikada belirtiler geçmiyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi için yardım çağırılır ,

• Hastanın bilinci yerinde değilse koma pozisyonu verilerek tıbbi yardım çağırılır(112).

ZEHİRLENMELERDE İLK YARDIM

Zehirlenme nedir? Vücuda zehirli (toksik) bir maddenin girmesi sonucu normal fonksiyonların bozulmasıdır. Vücuda dışarıdan giren bazı yabancı maddeler, vücudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden zehirli (toksik) olarak kabul edilirler.

Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?

Sindirim sistemi bozuklukları: Bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal

Sinir sistemi bozuklukları: Bilinç kaybı, havale, rahatsızlık hissi, hareketlerde uyumsuzluk

Solunum sistemi bozuklukları: Nefes darlığı, morarma, solunum durması

Dolaşım sistemi bozuklukları: Nabız bozukluğu, kalp durması

Zehirlenme yolları üç grupta toplanır.

Sindirim yoluyla: En sık rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla alınan zehirler genellikle ev yada bahçede kullanılan kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, ilaç ve aşırı alkoldür.

Solunum yoluyla: Zehirli maddenin solunum yolu ile alınmasıyla oluşur. Genellikle karbonmonoksit (tüp kaçakları, şofben, bütan gaz sobaları), Lağım çukuru veya kayalarda biriken karbondioksit, havuz hijyeninde kullanılan klor, yapıştırıcılar, boyalar ev temizleyicileri gibi maddeler ile oluşur.

Cilt yoluyla: Zehirli madde vücuda direk deri aracılığı ile girer. Bu yolla olan zehirlenmeler böcek sokmaları, hayvan ısırıkları, ilaç enjeksiyonları, saç boyaları, zirai ilaçlar gibi zehirli maddelerin deriden emilmesi ile oluşur.

Sindirim yoluyla olan zehirlenmelerde ilk yardım;

• Bilinç kontrolü yapılır,

• Ağız zehirli madde ile temas etmişse su ile çalkalanır, zehirli madde ele temas etmişse el sabunlu su ile yıkanır,

• Yaşam bulguları değerlendirilir,

• Kusma, bulantı, ishal gibi belirtiler değerlendirilir,

• Kusturulmaya çalışılmaz, özellikle yakıcı maddelerin alındığı durumlarda hasta asla kusturulmaz,

• Bilinç kaybı varsa koma pozisyonu verilir,

• Üstü örtülür,

• Tıbbi yardım istenir (112),

• Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir ;

-Zehirli maddenin türü nedir?

-İlaç yada uyuşturucu alıyor mu?

-Hasta saat kaçta bulundu?

-Evde ne tip ilaçlar var?

Solunum yoluyla olan zehirlenmelerde ilk yardım;

• Hasta temiz havaya çıkarılır yada cam ve kapı açılarak ortam havalandırılır,

• Yaşamsal belirtiler değerlendirilir (ABC),

• Yarı oturur pozisyonda tutulur,

• Bilinç kapalı ise koma pozisyonu verilir,

• Tıbbi yardım istenir (112),

• İlkyardımcı müdahale sırasında kendini ve çevresini korumak için gerekli önlemleri almalıdır,

• Solunumu korumak için maske veya ıslak bez kullanılır,

• Elektrik düğmeleri ve diğer elektrikli aletler ve ışıklandırma cihazları kullanılmaz,

• Yoğun duman varsa hastayı dışarı çıkarmak için ip kullanılmalıdır,

• Derhal itfaiyeye haber verilir (110)

GÖZ, KULAK VE BURUNA YABANCI CİSİM KAÇMASINDA İLK YARDIM

Göze yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

Toz gibi küçük madde ise;

• Göz ışığa doğru çevrilir ve alt göz kapağı içine bakılır,

• Gerekirse üst göz kapağı açık tutulur,

• Nemli temiz bir bezle çıkarılmaya çalışılır,

• Hastaya gözünü kırpıştırması söylenir,

• Göz ovulmamalıdır,

• Çıkmıyorsa sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

Bir cisim batması varsa ya da metal cisim kaçmışsa;

• Gerekmedikçe hasta yerinden oynatılmaz,

• Göze hiçbir şekilde dokunulmaz,

• Tıbbi yardım istenir (112),

• Hastanın göz uzmanı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır.

Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmez,

• Su değdirilmez,

• Tıbbi yardım istenir (112).

Buruna yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?

• Burun duvarına bastırarak kuvvetli bir nefes verme ile cismin atılması sağlanır,

• Çıkmazsa tıbbi yardım istenir (112)

BOĞULMALARDA İLK YARDIM

Boğulma : Boğulma, vücuttaki dokulara yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda bozulma meydana gelmesidir.

Boğulma nedenleri nelerdir?

• Bayılma ve bilinç kaybı sonucu dilin geriye kayması

• Nefes borusuna sıvı dolması

• Nefes borusuna yabancı cisim kaçması

• Asılma

• Akciğerlerin zedelenmesi

• Gazla zehirlenme

• Suda boğulma (*)

• (*) Suda boğulmalarda, boğulma sırasında nefes borusu girişinin kasılmasına bağlı olarak çok az miktarda su akciğerlere girer. Suda boğulanlarda özellikle soğuk havalarda 20-30 dakika geçse bile yapay solunum ve kalp mesajına başlanmalıdır.

• Suda boğulmalarda, ağızdan ağıza ya da ağızdan buruna solunumun suda yaptırılması mümkündür ve bu uygulamaya su içerisinde iken başlanmalıdır. Bu uygulama derin sularda mümkün olmayabilir, bu nedenle hasta/yaralının hızla sığ suya doğru çekilmesi gerekir.

• Suya atlama sonucu, boğulma riskinin yanı sıra genel vücut travması ya da omurga kırıkları da akla gelmelidir. Bu nedenle suda, başın çok fazla arkaya itilmemesi gereklidir.

Boğulmalarda genel belirtiler nelerdir?

• Nefes almada güçlük

• Gürültülü, hızlı ve derin solunum

• Ağızda balgam toplanması ve köpüklenme

• Yüzde, dudaklarda ve tırnaklarda morarma

• Genel sıkıntı hali, cevaplarda isabetsizlik ve kararsızlık

• Bayılma

Boğulmalarda genel ilkyardım işlemleri ne olmalıdır?

• Boğulma nedeni ortadan kaldırılır,

• Bilinç kontrolü yapılır,

• Hastanın yaşamsal bulguları değerlendirilir (ABC),

• Temel yaşam desteği sağlanır,

• Derhal tıbbi yardım istenir (112),

• Yaşam bulguları izlenir.

Ilk yardımda ilk yapılması gereken şey nedir?

Ilk yardımda hasta yada yaralıya yapılacak ilk işlem nedir?

Ilk yardımın temel kuralları nedir?

Ilkyardımcı hastaya yaralıya ilk yardım olarak hangi pozisyonu vermelidir?